در حال حاضر 179 کشوری که درگیر ویروس کرونا هستند، از 50 خدای متفاوت درخواست کمک می‌کنند و هنوز هیچ کمکی اجابت نشده است، اما وقتی علم واکسن را کشف کند هرکس از خدای خویش تشکر می‌کند.

سهراب سپهری که زیبا گفت: چشم‌ها را باید شست، جور دیگر باید دید.

1) اگر به جای 50 خدا، 50 هزار هم باشد، اشتباه است که شما با بطلان یکی، بقیه را نیز باطل بدانید و همین مدعیان علم، با عدم‌تأثیر یک واکسن، بقیه واکسن‌ها را نیز دور نمی‌اندازند. لذا مهم دلیل است نه ادعا و تعمیم بطلان نوعی مغلطه است.

2) این ادعا که هیچ دعایی استجابت نشده، ادعای غیب و بی‌اساس است. جالب اینکه آقایان غیب را نیز قبول ندارند وگرنه از کجا چنین خبری دارند؟ چه‌بسا اگر دعای همین مظلومان نبود، قدرت کشندگی این ویروس بسیار فراتر می‌رفت! چه‌بسا همین دعاها سبب شد اندیشمندان راه‌هایی برای مقابله پیدا کنند و الله متعال بدیشان بصیرت دهد! و هزاران مورد دیگر از این سؤالات بی‌جواب.

3) شخص مطرح‌کنندۀ این شبهه، جای خود را با خدا اشتباه گرفته و خود را خدا و خالق را برده‌ای مجسم کرده که هرچه ایشان درخواست کند باید فی‌الفور و بدون کاستی به حضور پرفیضشان آورده شود که این نشان از جهل کامل به حقیقت ادیان الهی و خالق و مخلوق و هستی است. به‌طوری که از دید ایشان اگر خاری در پایش فرورفت خالق باید آن را دربیاورد وگرنه وجود ندارد!!

4) بر فرض صحت ادعای عدم‌استجابت، رابطۀ تلازمی میان عدم‌استجابت و نبود خالق وجود ندارد. ممکن است خالق باشد اما به‌دلایل مختلف و حکمت‌های گوناگون دعا را استجابت نکند؛ لذا عدم استجابت، دال بر عدم وجود نیست.

5) از جملات واضح است که طراح شبهه، تنها علم تجربی را علم می‌داند که این خود، اشکال معرفت‌شناسانه عمیقی است. اثبات حصر شناخت در علم تجربی بدون خارج شدن از دایرۀ علم تجربی، ممکن نیست؛ یعنی این ادعا که تنها مصدر شناخت، علم تجربی است، خود نیاز به اثبات دارد و اثبات آن باید خارج از دایرۀ علم تجربی باشد؛ زیرا اگر با علم تجربی، به اثبات صحت علم تجربی بپردازیم، دور باطل است و اگر از خارج علم تجربی دلیل آوریم، اصل ادعا (فقط علم تجربی قبول است) نقض می‌شود. همچنین اشکالات عمیق دیگری که مجال بحث آن نیست. البته علم تجربی ارزشمند بوده و وسیله‌ای برای تحقق عبودیت است اما حصر شناخت در آن، اشتباه محض است.

6) قطعاً وقتی واکسن کشف (یا اختراع) شود و حتی اگر کشف نیز نشود، خالق هستی شایان حمد و شکر است؛ زیرا نعماتش شبانه‌روز بر مخلوقاتش جاری است و کشف واکسن نیز با توفیق الهی و استفاده از دانش داده شده به بشر و قوۀ عقل و تحلیلی که الله متعال به بشر هدیه داده و با استفاده از منابع طبیعی و بهره‌برداری از نعمات الله ممکن می‌شود، اما کوردلان گمان می‌کنند اگر واکسنی کشف شد، دیگر مسبب‌الاسباب باید فراموش گردد. غافل از این که کشف با خلق متفاوت بوده و سبب دور و نزدیک، با هم در تضاد نیستند. در عین ارج نهادن اندیشمندانی که واکسن را کشف کرده‌اند می‌توان خالق و سبب اصلی را نیز ستایش نمود و تضادی نیست.

همچنین مطالب دیگری که خارج از طاقت بحث است و به یاری الله در آینده مفصلاً بدان‌ها خواهیم پرداخت.